วันครู คือวันที่ลูกศิษย์ต่างจำได้ดีว่า เป็นวันที่ 16 มกราคมของทุกปี ซึ่งวันครู กำหนดขึ้นเพื่อให้ลูกศิษย์ระลึกถึงพระคุณของครูบาอาจารย์
ครู มาจากภาษาบาลีว่า ครุ (อ่านว่า คะ-รุ) ภาษาสันสฤตใช้คำว่า คุรุ แปลว่า ผู้มีความประพฤติน่าเคารพ หรือ ผู้สั่งสอนศิษย์ ครู คือผู้ที่สั่งสอนสอน ถ่ายทอดความรู้ให้แก่ศิษย์ โดยวิธีในการสอนจะแตกต่างกันออกไปโดยคำนึงถึงพื้นฐานความรู้ ความสามารถ และเป้าหมายของนักเรียนแต่ละคน นอกจากการสอนแล้วครูยังเป็นผู้ยกระดับวิญญาณมนุษย์ ให้รู้จักผิดชอบชั่วดี สอนในคุณงามความดีเพื่อเป็นแบบอย่างให้แก่ลูกศิษย์
ประวัติความเป็นมา
เมื่อปี พ.ศ. 2499 ในที่ประชุมสามัญคุรุสภาประจำปี จอมพล ป. พิบูลสงคราม นายกรัฐมนตรีและประธานกรรมการอำนวยการคุรุสภากิตติศักดิ์ในขณะนั้น ได้กล่าวคำปราศรัยต่อที่ประชุมครูทั่วประเทศว่า
“ที่อยากเสนอในตอนนี้ก็คือว่า เนื่องจากผู้เป็นครูมีบุญคุณเป็นผู้ให้แสงสว่างในชีวิตของเราทั้งหลาย ข้าพเจ้าคิดว่า วันครู ควรมีสักวันหนึ่งสำหรับให้บรรดาลูกศิษย์ทั้งหลายได้แสดงความเคารพสักการะต่อวันสงกรานต์ เราก็นำเอาอัฐิของผู้มีพระคุณบังเกิดเกล้ามาทำบุญ ทำทาน คนที่สองรองลงไปก็คือครูผู้เสียสละทั้งหลาย ข้าพเจ้าคิดว่าในโอกาสนี้จะขอฝากที่ประชุมไว้ด้วย ลองปรึกษาหารือกันในหลักการ ทุกคนคงจะไม่ขัดข้อง”
จากแนวความคิดนี้ สื่อมวลชน ล้วนเรียกร้องให้มีวันครูเพื่อให้เป็นวันแห่งการรำลึกถึงความสำคัญของครูในฐานะที่เป็นผู้เสียสละ เพื่อจะได้ประกอบพิธีระลึกถึงคุณบูรพาจารย์ คณะมนตรีได้มีมติเมื่อวันที่ 21 พฤศจิกายน 2499 ให้วันที่ 16 มกราคม ของทุกปี เป็น วันครู โดยถือเอาวันที่ประกาศพระราชบัญญัติครูในราชกิจจานุเบกษา เมื่อวันที่ 16 มกราคม พ.ศ. 2488 เป็น วันครู และให้กระทรวงศึกษาธิการสั่งการให้นักเรียนและครูหยุดในวันดังกล่าว
งานวันครูได้จัดเป็นครั้งแรกเมื่อวันที่ 16 มกราคม พ.ศ. 2500 ในส่วนกลางใช้สถานที่ของกรีฑาสถานแห่งชาติเป็นที่จัดงาน ได้กำหนดเป็นหลักการให้มีอนุสรณ์งานวันครูไว้แก่อนุชนรุ่นหลังทุกปี อนุสรณ์ที่สำคัญ คือ หนังประวัติครู หนังสือที่ระลึกวันครู และสิ่งก่อสร้างที่เป็นถาวรวัตถุ
รายชื่อประเทศที่มีวันครู
• ประเทศที่มีวันครูที่ไม่ใช่วันหยุด
– อินเดีย วันครูตรงกับวันที่ 5 กันยายน
– มาเลเซีย วันครูตรงกับวันที่ 16 พฤษภาคม
– ตุรกี วันครูตรงกับวันที่ 24 พฤศจิกายน
• ประเทศที่มีวันครูเป็นวันหยุด
– แอลเบเนีย วันครูตรงกับวันที่ 7 มีนาคม
– จีน วันครูตรงกับวันที่ 10 กันยายน
– สาธารณรัฐเช็ก วันครูตรงกับวันที่ 28 มีนาคม
– อิหร่าน วันครูตรงกับวันที่ 2 พฤษภาคม
– ลาตินอเมริกา วันครูตรงกับวันที่ 11 กันยายน
– โปแลนด์ วันครูตรงกับวันที่ 14 ตุลาคม
– รัสเซีย วันครูตรงกับวันที่ 5 ตุลาคม
– สิงคโปร์ วันครูตรงกับวันที่ 1 กันยายน
– สโลวีเนีย วันครูตรงกับวันที่ 28 มีนาคม
– เกาหลีใต้ วันครูตรงกับวันที่ 15 พฤษภาคม
– ไต้หวัน วันครูตรงกับวันที่ 28 กันยายน
– ไทย วันครูตรงกับวันที่ 16 มกราคม
– สหรัฐอเมริกา วันอังคารในสัปดาห์แรกที่เต็ม 7 วันในเดือนพฤษภาคม
– เวียดนาม วันครูตรงกับวันที่ 20 พฤศจิกายน
กิจกรรมวันครู
งานวันครูจัดขึ้นเป็นครั้งแรกในปี พ.ศ. 2500 โดยเป็นวันหยุดของครูและนักเรียน โดยมีกิจกรรมที่เกี่ยวข้องกับการศึกษา ดังนี้
1. จัดนิทรรศการ รวบรวมผลงานของครู
2. มอบรางวัลให้กับครูที่มีผลงานได้รับการเชิดชูในปีนั้นๆ
3. พิธีคารวะครูผู้สอนที่ยังมีชีวิตอยู่
4. พิธีระลึกถึงครูที่เสียชีวิตไปแล้ว
5. กิจกรรมเพื่อสร้างความสามัคคีระหว่างผู้ประกอบวิชาชีพครู เช่น การแข่งขันกีฬา
